Zbigniew Libera. Efekty wybranych badań terenowych

Efekty wybranych badań terenowych. Fotografie, video i rysunki z lat 1984–2022

Zbigniew Libera

Hans Belting, Antropologia obrazu

Efekty wybranych badań terenowych. Fotografie, video i rysunki z lat 1984–2022 to wystawa będąca retrospektywnym wyborem prac Zbigniewa Libery kładącym nacisk na to, co z perspektywy czasu jawi się jako najczęściej używane przez autora medium – fotografię. Jak zapowiadają daty w tytule, ekspozycja prezentuje realizacje z czterech dekad twórczości artysty, sygnalizując najważniejsze wątki, jakie podejmował w poszczególnych – bardzo różnych – okresach. Był to czas zróżnicowany nie tylko artystycznie, ale również politycznie, społecznie, ekonomicznie czy „technologicznie”. Przez wszystkie te lata jedno pozostawało niezmienne – w wyborach twórczych i życiowych Liberze towarzyszył aparat fotograficzny, za którego pomocą ukazywał obrazy zarówno intymne, jak i odnoszące się do kultury, historii i zagadnień społeczno-politycznych. Wykorzystując różnorodne strategie fotograficzne, autor mierzył się z doświadczeniami przeszłości, komentował teraźniejszość, a także „wieszczył” wydarzenia przyszłości.

Libera w swej praktyce artystycznej „żywi się” obrazami. Analizuje, poddaje krytyce i wykorzystuje do swoich celów różnorodne ich typy i kategorie, poczynając od prywatnych zdjęć z archiwum rodzinnego, poprzez fotoreporterskie ujęcia znane z mass mediów czy efekciarską natarczywość obrazów kultury konsumpcyjnej, aż po wyrafinowane nawiązania ikonograficzne do dzieł tworzących historię sztuki. Rola fotografii w jego dorobku jest proporcjonalna do natężenia tworzonych i odbieranych obecnie obrazów fotograficznych – powstające zdjęcia liczone są już w bilionach rocznie a, podobno, w ciągu dwóch minut sami mieszkańcy USA robią ich więcej, niż wykonano na świecie przez cały XIX wiek . Jednak Hans Belting stwierdza, iż „istnieje różnica między obrazami, które w naszej cielesnej pamięci wyposażamy w znaczenie symboliczne, a tymi, które konsumujemy i które zapominamy” . Libera zastanawia się nad tą jakościową różnicą, odszukując „istotne” obrazy lub typy obrazowania. Nie lekceważy ich mocy wpływania na rzeczywistość – potencjalnie manipulatorskiej siły oddziaływania cielesnego i psychologicznego, zdolności wywoływania reakcji takich jak strach, podniecenie, wzruszenie czy wstręt, skłonności do tworzenia narracji i chwytliwych kalek kulturowych, a przez to formowania naszych poglądów, pragnień, zachowań oraz sposobu postrzegania świata. Artysta demonstruje w swoich pracach, jak współczesne kadry fotograficzne i filmowe wnikają w sferę jednostkowej wyobraźni, kształtując nasze – wydawać by się mogło prywatne i niepowtarzalne – obrazy wewnętrzne.

Na przestrzeni czterech dekad twórczości Zbigniew Libera upublicznia intymne nagrania, parafrazuje i trawestuje charakterystyczne obrazy, cytuje i realizuje remaki słynnych scen uchwyconych przez obiektyw. Z jednej strony prace odzwierciedlają otaczającą artystę rzeczywistość, stanowiąc przy tym autorefleksję określającą realne miejsce współczesnego twórcy wśród wszechobecnych obrazów, z drugiej są narzędziem jej dekonstrukcji i odkrywania „optycznej podświadomości” – demaskowania zapośredniczeń informacji, które do nas docierają, normotwórczej siły oficjalnych przedstawień, technik narracji i mechanizmów tworzenia określonych reprezentacji. Artysta wskazuje na płynność granicy między dokumentacją a fikcją i daje impuls, byśmy z uwagą spoglądali na własne wyobrażenia. W końcu stara się wykorzystać obrazowy potencjał kreacji faktów i fantazji, by stworzyć sposobność dochodzenia do osobistych refleksji o świecie wbrew ideologicznym kliszom. Prace Libery zdają się domagać prawa do negowania „oczywistości” takich czy innych ujęć historii, do nieufności wobec dominujących wzorców zachowań i zasad moralności oraz mącenia jednoznaczności interpretacji i opinii medialnych autorytetów.

• kurator: Łukasz Kropiowski
• oprawa graficzna wystawy: Patrycja Kucik
• Wystawa zawiera treści wrażliwe. Zwiedzanie przez osoby poniżej 16 roku życia możliwe jest wyłącznie w towarzystwie dorosłego opiekuna. 
• DOBRO DLA UKRAINY. W czasie trwania wystawy zachęcamy do wspierania zbiórki, którą w Galerii Sztuki Współczesnej prowadzi Fundacja im. Romana Kirsteina. Fundusze ze zbiórki nr 2022/24444/OR przeznaczone zostaną na działania Fundacji Human Doc, która pomaga na miejscu, w Ukrainie.
  
  

Zbigniew Libera

– fotograf, autor prac video, filmów, obiektów i instalacji. Jest jednym z prekursorów i głównych reprezentantów polskiej sztuki krytycznej. Działalność twórczą rozpoczął na początku lat 80. W grudniu 1981 roku, w reakcji na wprowadzenie stanu wojennego, projektował ulotki i plakaty przeciwko brutalnemu stłumieniu strajku w kopalni „Wujek”, a także ulotki dla NSZZ „Solidarność”. Wiosną 1982 roku miał pierwszą indywidualną wystawę na łódzkim „Strychu”, 26 sierpnia tego roku został aresztowany przez Służbę Bezpieczeństwa i skazany na półtora roku więzienia za przygotowywanie i kolportaż antyreżimowych druków. Okres ten uważa się za formujący dla jego osobowości twórczej. W latach 80. tworzył głównie fotografie i prace video. Na przełomie lat 1989 i 1990 przez kilka miesięcy przebywał w Afryce. W latach 90. jego wcześniejsza twórczość została uznana za prekursorską wobec tzw. sztuki krytycznej, a on sam okrzyknięty „ojcem sztuki krytycznej”. W tym czasie prezentował swoją twórczość w czołowych galeriach, a jego prace spotkały się z uznaniem. Obok filmów i fotografii w jego twórczości pojawiają się również obiekty artystyczne, które przyniosły mu światową sławę. Od pierwszej dekady XXI wieku Libera poświęcił się w dużej mierze analizie przestrzeni mediów, pamięci zbiorowej i problemu obrazu w kulturze masowej. Powrócił do tworzenia przede wszystkim fotografii oraz filmów. W ostatnim czasie Libera zajął się także dydaktyką oraz upowszechnianiem wiedzy o polskiej sztuce współczesnej: wykładał w Pradze na zaproszenie tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, pracował z młodymi artystami (m.in. projekt „Kurator Libera” w BWA we Wrocławiu), prowadził program w TVP Kultura poświęcony mistrzom współczesnej sztuki polskiej oraz pisał m.in. w „Przekroju”, gdzie prowadził rubrykę „Libera wybiera”. Obecnie artysta tworzy również scenografie teatralne.
Swoje prace prezentował na licznych wystawach w najbardziej cenionych galeriach i muzeach w Polsce i na świecie. W tej chwili mieszka w Warszawie.

Wydarzenia towarzyszące

• 21 maja (sobota), g. 16.00 – oprowadzenie autorskie Zbigniewa Libery
• 25 maja (środa), g.11.00 – oprowadzenie kuratorskie dla seniorów
• 1 czerwca (środa), g.11.00 – oprowadzenie kuratorskie z tłumaczeniem na polski język migowy
• 1 czerwca (środa), g.18.00 – oprowadzenie po wystawie w języku angielskim
• 2 czerwca (czwartek), g. 13.00 – oprowadzenie po wystawie z audiodeskrypcją
• 5 czerwca (niedziela), g. 16.00 – oprowadzenie kuratorskie
• 15 czerwca (środa), g.18.00 oprowadzenie z tłumaczeniem na język ukraiński
• 22 czerwca (środa), g.17.00 – oprowadzenie Fantastyczne
• 24 czerwca (piątek), g. 20.00 – spotkanie autorskie ze Zbigniewem Liberą 
  Odwołane z przyczyn niezależnych od organizatora. 
  
• 26 czerwca (niedziela), g. 16.00 – wykład dr Marka Śniecińskiego "Artystyczne diagnozy współczesności"

Dostępność na wystawie

Galeria Sztuki Współczesnej, Plac Teatralny 12, 45-056 Opole. Do budynku prowadzi jedno wejście przez szklane drzwi od strony Placu Jana Pawła II. Do wejścia od strony Jana Pawła II prowadzą schody. Do budynku można dojść również z poziomu chodnika od strony ul. Kośnego (chodnik z kostki brukowej). Nad wejściem nie ma głośników naprowadzających dźwiękowo osoby niewidome i słabowidzące.
W budynku nie ma pętli indukcyjnych. W budynku nie ma oznaczeń w alfabecie brajla ani oznaczeń kontrastowych lub w druku powiększonym dla osób niewidomych i słabowidzących. 

Wystawa w GSW dostępna na poziomie -1, parterze oraz na 1.piętrze galerii. Brak widny i podnośnika na terenie instytucji. Toaleta niedostępna dla osób z niepełnosprawnością ruchową. Wernisaż wystawy odbywa się przed wejściem do galerii, w razie niepogody - na parterze galerii - brak przeszkód architektonicznych. Od 30 maja koncepcja wystawy zostanie przetłumaczona na polski język migowy, film zostanie umieszczony w holu galerii (telewizor plazmowy). Zapraszamy na oprowadzanie z audiodesktypcją w dniu 2 czerwca g.13.00. Wystawa składa się z  filmów wideo oraz zdjęć. Treści wrażliwe. 

Pobierz przewodnik: