Przejdź do treści

Mirosław Filonik

Lokalizacja Galeria Sztuki Współczesnej
Czas 18.10.2019 - 17.11.2019
Zapraszamy na wystawę jednego z najważniejszych, polskich artystów współczesnych.

Trzy kolory

Antoni Ferdynand Ossendowski w jednym ze swoich felietonów ukazujących życie na północy Rosji opisuje sektę oddającą cześć dziurze, przez którą pada snop księżycowych promieni. Momentem narodzin kultu jest kontakt ze światłem podczas kilkumiesięcznej nocy zimowej. Adoracja dziury w ścianie może jawić się jako przejaw „prymitywizmu”, jednak wydaje się pozostawać esencją intensywności odczuwania światła towarzyszącej ludzkości od jej początku, żeby wspomnieć tylko starotestamentalne: „Niechaj się stanie światłość!”, Brahmana, którego światłością „wszystek świat jaśnieje” (Mundaka Upaniszada), „światłość w ciemności świecącą” z początku Ewangelii Janowej, światło natury Buddy wypełniające „nieskończoną przestrzeń” z kazań Bodhidharmy czy Boga jako światło niebios i ziemi w Koranie.

W swoich instalacjach Mirosław Filonik nie ukrywa faktu, że światło dostaje się przez „dziurę”. Nie maskuje stateczników, kabli, systemu podwieszeń i całego instrumentarium niezbędnego, żeby ze świetlówki – która od trzydziestu lat stanowi materiał jego realizacji – wydobyć blask. Ze względu na fakt, że artysta na „materialny” budulec prac wybrał lampy jarzeniowe, jego twórczości towarzyszy modularność. Element nadający miary i służący do wyznaczania „proporcji” realizacji ma ustalony przemysłowy wymiar. Modułami artysta posługuje się różnorodnie: zarówno skrajnie oszczędnie – bazując na liniach i prostych figurach geometrycznych układanych w określone rytmy, jak i zwielokrotniając je, komplikując układy i formując bardziej rozbudowane struktury.

Instalacje Filonik ściśle wiąże z architekturą budynku, w którym powstają. Wprowadza do zastanych struktur „nowy” ład, formalną dyscyplinę stanowiącą odmienną „melodię” w architektonicznej formie lub wzmacnia zastane rytmy kompozycyjne i intensyfikuje je. Wiąże to jego prace z wizualnymi relacjami danego miejsca, a ich percepcji towarzyszy silne odczucie „lokalizacji” – bezpośredniości doznania przestrzennej sytuacji oraz realnego czasu, w których zaistniały.

Podkreślanej „fizyczności” instalacji towarzyszy jednak również zupełnie inny rodzaj doświadczenia, jaki niesie ze sobą „niematerialność” blasku tych struktur. Realizacje przywodzą na myśl wspomnianą na początku „dziurę”, przez którą pada promień – osadzone w konkretnej wizualnej strukturze stanowią jednocześnie wyłom w niej, gdyż na poziomie fizycznym światło umożliwia widzenie, ale na poziomie emocjonalnym zmienia sposób widzenia. Artysta stwierdza: „Poruszając się w uniwersum znaków danych nam, funkcjonujących od wieków w różnych religiach, często przerastających nasze doświadczenie, mamy poczucie tego nieuchwytnego dla nas, kryjącego się w nich wszystkiego. […] Nie wiem, na ile można cokolwiek przekroczyć i gdzie przebiegają granice między tym, co miałoby być rzeczywiste a nierzeczywiste albo przynależne do jakiejś innej rzeczywistości. Odnoszę się do swoich przeżyć; to, co jest dla mnie wiarygodne, to moje własne doświadczenie”.

W sztukę Mirosława Filonika wpisana jest, przynajmniej częściowa, nieprzekazywalność doznań. Porządkowi umysłu, który niesie w pracach geometryczna dyscyplina oraz poczucie prostoty i konkretu, wtóruje porządek innego rzędu, który z braku lepszego określenia nazwać można porządkiem ducha. Ten drugi porządek kieruje odbiór ku doznaniom wewnętrznym i niewerbalizowalnym, dowodząc prawdziwości słów Roberta Morrisa: „Prostota kształtu niekoniecznie równa się prostocie doświadczenia”.

Muzyka: Tadeusz Sudnik

Kurator: Łukasz Kropiowski

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

 

Program towarzyszący:

- 23.10. g.16.00 -16.40 oprowadzanie po wystawie dla nauczycieli,
- 26.10 g.18.00 -18.45  wykład Łukasza Kropiowskiego "Dwa porządki. Instalacje świetlne Mirosława Filonika"
- 17.11 g.16.00 - 17.00 spotkanie z autorem wystawy.

 

 

Mirosław Filonik

(ur. 1958 w Białymstoku) - absolwent Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (dyplom pod kierunkiem prof. Jana Kucza). W latach 1986-1989, wspólnie z Mirosławem Bałką i Markiem Kijewskim, działał w grupie „Neue Bieriemiennost” realizując rzeźby, obiekty, instalacje i akcje. Od 1989 roku tworzy instalacje świetlne przy użyciu autorskich świetlówek.

Wybrane wystawy indywidualne: Eine Kleine Nacht, Galeria Dziekanka, Warszawa (1989); Kreuz (z Markiem Kijewskim), Hochschule fur Bildende Kunste, Hamburg (1990); 3 Dias, Galeria Estrujenbank, Madryt (1991); Daylight 50 m2, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa (1992); Bez tytułu, Galeria Arsenał, Białystok (1992); Daylight, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa (1993); Daylight System, Królikarnia, Warszawa (1996); Daylight System, CSW, Warszawa (1997); Daylight System, Yama, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa (2001); Daylight System, CSW Łaźnia, Gdańsk (2002); Daylight System, Instytut Polski, Berlin (2005); Wdech-wydech, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała (2008); Róża, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa (2010); Oko, Instytut Adama Mickiewicza, Warszawa (2010); Powrót, Galeria Zderzak, Kraków (2013); K2, Fundacja Profile, Warszawa (2016).

 

Tadeusz Sudnik

Urodzony w 1955 w Warszawie - kompozytor, reżyser dźwięku, performer, twórca multimedialnych koncertów-spektakli oraz muzyki do wystaw m.in. Mirosława Filonika i Stanisława Dróżdża. Swoją działalność artystyczną określa na dwa sposoby: jako Studio Dźwięków Niemożliwych oraz Stołeczne Przedsiębiorstwo Oczyszczania i Mieszania Dźwięków. Interesuje go granie na żywo na syntezatorach analogowych, grooveboxie i elektronicznych urządzeniach przekształcających; używa efektów dźwiękowych natury.

 

Przez kilkanaście lat pracował w Studio Eksperymentalnym Polskiego Radia. Przez wiele lat współpracował z festiwalem "Warszawska Jesień" i Polskim Towarzystwem Muzyki Współczesnej. Koncertował w całej Europie i nagrywał płyty z renomowanymi zespołami jazzowymi, m. in. z Freelectronic Tomasza Stańki. Współpracował z takimi muzykami jak: Andrzej Bieżan, Andrzej Mitan, Helmut Nadolski, Sonny Sharrock, Peter Giger, Apostolis Anthimos, Janusz Skowron, Michał Miśkiewicz, Aleksander Korecki, Mamadou Diouf, Gunnar Geise, Andrzej Przybielski.

Obecnie koncertuje z zespołem Kawalerowie Błotni – łączącym tradycję free-jazzową z komponowaniem i działaniami intuicyjnymi w nietypowych miejscach.